In mijn werk als coach en adviseur ben ik er achter gekomen dat er verschillende manieren zijn om een samenwerking aan te gaan. Met name bij compagnons zie ik dat dit kan leiden tot veel onbegrip, misverstanden en discussies. Dan heb ik het niet over formele samenwerkingsvormen of een juridische vorm. Het gaat veel meer om de drijfveer achter de samenwerking. De intrinsieke motivatie voor de samenwerking.
Allereerst heb ik gezien dat sommige ondernemers een compagnon zoeken, omdat ze het niet alleen willen doen. Meestal ligt daar eigen angst of onzekerheid onder. Ik sprak laatst de zoon van een oprichter van een bedrijf die zijn vader op gaat volgen. Hij heeft een compagnon op het oog en hem stelde ik de vraag waarom hij het niet alleen wilde doen. Hij heeft visie, strategisch inzicht, natuurlijk leiderschap en zakelijke nuchterheid. Hij onderkende uiteindelijk dat het hem vooral ontbreekt aan zelfvertrouwen, want alle ingrediënten zijn aanwezig om het alleen te doen. Sterker nog, een compagnon heeft eigenlijk geen schijn van kans om op basis van gelijkwaardigheid naast hem te komen staan. Hij zal altijd kapitein van zijn schip blijven.
Het gaat dus vooral om de echte wil om samen te werken. Vaak beginnen compagnons of partners vanuit een goed idee, een kans in de markt of een gezamenlijke wens om zich te onderscheiden. De vraag is daarbij altijd of er goed is nagedacht over de echte drijfveren en of die op elkaar zijn afgestemd. Gisteren verwoordde een ondernemer de druk op zijn compagnon-schap nog mooi: “We zijn verliefd geworden, maar net iets te snel getrouwd.”
Bij ondernemers die ik goed heb leren kennen, zie ik grofweg 3 drijfveren voor samenwerking:
Teamplayer: Aanbodgestuurd, de echte samenwerkers met de wil tot samenwerken
Handelsman: Vraaggestuurd vanuit de markt, klantbehoefte, kansen
Bereiker: Vraaggestuurd vanuit de toekomst, collectieve ambitie/missie/doelen
De echte teamplayers herken je vooral aan de echte wil om iets samen te doen. Vaak begint het met de samenwerking en worden er samen ideeën ontwikkeld en gelanceerd. De beste manier om een teamplayer te onderscheiden, is op het moment dat hij onder druk staat. Onder druk gaat een teamplayer namelijk op zoek naar de samenwerking. Mooie film die dat laat zien, is Apollo 13 met Tom Hanks. Een zuurstoftank ontploft in de raket en er is nog maar voor een klein kwartier zuurstof aan boord. Om zo snel mogelijk weer zuurstof te krijgen en zo te kunnen overleven wordt er een beroep gedaan op het team om door een uitstekende samenwerking en een grote mate van inventiviteit een filter te maken van reserve onderdelen. Juist dan komen de teamplayers duidelijk naar voren.
Begin vorig jaar was ik voor een teamanalyse bij 5 partners, waarvan er 2 echte teamplayers waren en de andere 3 niet. De reactie op mijn visie op samenwerking: “Dat klopt wat jij zegt, als wij onder druk komen staan dan zoeken er 2 elkaar op en die andere 3 gaan naar hun eigen kantoor, doen de deur dicht en gaan zelfstandig aan de slag”.
De teamplayer begint dus vanuit de samenwerking en zet van daaruit producten of diensten in de markt. Dit is aanbodgestuurd en meestal worden deze samenwerkingen meteen geformaliseerd.
De handelsman (of -vrouw uiteraard) kijkt vooral naar kansen in de markt en gaat van daaruit kijken of hij de behoeften en de vraag alleen in gaat vullen of dat hij de samenwerking opzoekt.
Ik ben zo’n handelsman en werk bijvoorbeeld graag samen met Lars. Lars werkt ook als zelfstandige en is aangesloten bij een club zelfstandigen, die een samenwerkingsverband hebben (Lars is teamplayer). Lars heeft echter talenten die ik niet heb en soms vraagt de markt om een combinatie van onze kwaliteiten. Ik ben meer de man met de helicopterview, het overzicht en de blik op de toekomst. Lars kan veel beter inzoomen, heeft oog voor details, procedures en processen. Lars is concreet, ik ben abstract. Lars slaat dingen plat, waarvan ik niet wist dat ze plat konden zijn. De combinatie maakt ons een krachtig koppel. We werken dus vaak samen, maar altijd vanuit de vraag van één van onze klanten en ook voor de tijd die nodig is. Daarna drinken we een biertje, eten een lamsrackje en ieder gaat weer zijns weegs.
Een handelsman zal de samenwerking ook vaak formaliseren als de marktvraag zo groot is dat deze vorm van samenwerking duurzaam kan zijn, maar kiest er ook vaak voor om het ‘vrijblijvender’ te doen als het incidenteel gebeurt.
samenwerkingsdrijfveren
De teamplayer en de handelsman hebben gemiddeld een grotere intrinsieke motivatie om samen te werken dan de bereiker. Deze derde kom je echter in ondernemersland vaak tegen. Een ondernemer is nou eenmaal graag zelfstandig, heeft een eigen wil, hecht vaak veel waarde aan vrijheid en is soms ook nog behoorlijk eigenwijs. Dat zijn niet per definitie eigenschappen die zich lenen voor samenwerkingsverbanden.
Toch zie ik gelukkig ook dat compagnons vanuit deze drijfveer samen heel succesvol kunnen zijn. Datgene wat hen gezamenlijk drijft, is dan vervat in een collectieve ambitie (verder weg) of in ieder geval in collectieve doelstellingen (iets dichterbij). Als de partners weten wat ze willen bereiken en daarover de afstemming blijven zoeken, dan kan dat heel succesvol zijn. De wijze waarop de gezamenlijke doelen bereikt worden, kan dan van ondergeschikt belang zijn.
Als dat niet zo is, dan kan het zijn dat er nog maar weinig is wat partners bindt. Ik hield eens de samenwerking van 2 compagnons tegen het licht en stelde hen individueel de volgende vraag: “Wat hebben jullie samen?” “Dit bedrijf” antwoordden beide heren onafhankelijk van elkaar. “Meer niet?” vroeg ik. “Nee, eigenlijk niet.” kreeg ik van beiden als antwoord. Ik vroeg ze of ze daarmee niet een klein beetje ‘voor de kinderen bij elkaar bleven’. Het was even stil aan de andere kant, maar dit inzicht heeft uiteindelijk geresulteerd in een scheiding van beide mannen en ze zijn ieder hun eigen pad gaan volgen. Overigens met veel plezier en in goede harmonie!
Een combinatie van bovenstaande 3 drijfveren is uiteraard mogelijk. Zowel binnen jezelf als binnen het compagnon- of partnerschap. Ook dat kan werken, maar het is wel wenselijk om te weten hoe iedereen in de wedstrijd zit. Een teamplayer kan zich bijvoorbeeld enorm storen aan een bereiker en omgekeerd als de onderliggende drijfveren niet bekend zijn.
Hoe kom je achter jouw drijfveer? Natuurlijk helpt het al enorm om eens met elkaar in gesprek te gaan over deze drijfveren. Waarin herken je jezelf het meest en waarin degene(-n) waarmee je samenwerkt? Hoe kun je dat verenigen? Verder kan een persoonlijkheidsmeting, een compagnonscan of een teamanalyse uitkomst brengen.
Deze blog is oorspronkelijk gepubliceerd op de website van Peter Nouwen.
